یکی از بیماریهای پوستی شایع که ممکن است دیده باشیم اما اسم آن را ندانسته باشیم، ویتیلیگو یا پیسی است. برص نام دیگری برای این بیماری است که در برخی منابع استفاده میشود. این بیماری باعث ایجاد لک های سفید روی پوست میشود که میتواند در هر نقطهای از بدن ظاهر شود. در این مقاله از سیسپرسا، به سوال پیسی چیست و بررسی جامع این بیماری، انواع مختلف آن و روشهای درمان آن میپردازیم.
بیماری ویتیلیگو چیست؟
در بیماری پوستی ویتیلیگو ملانوسیتها (سلولهای تولیدکننده رنگدانه) در بخشهایی از پوست از بین میروند. این فرآیند باعث میشود که پوست در نواحی خاصی سفید شود. بیماری پوستی ویتیلیگو یا vitiligo و همین طور به فارسی پیسی پوست، میتواند به صورت تدریجی پیشرفت کند و در برخی موارد، تمام بدن را درگیر کند.
علت بیماری پیسی به طور کلی شامل موارد زیر میشود:
- ژنتیک: سابقه خانوادگی ویتیلیگو میتواند خطر ابتلا به آن را افزایش دهد.
- اختلالات سیستم ایمنی: در برخی موارد، سیستم ایمنی به اشتباه به ملانوسیتها حمله میکند.
- استرس و عوامل محیطی: استرس شدید یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی ممکن است در بروز بیماری نقش داشته باشد.
انواع ویتیلیگو
ویتیلیگو به انواع مختلفی تقسیم میشود که هر کدام ویژگیهای خاص خود را دارند. شناخت این موضوع که نوع پیسی چیست، میتواند به تشخیص بهتر و انتخاب روش درمان مناسب کمک کند.
ویتیلیگوی موضعی
همان طور که در عکس ویتیلیگو میبینید، در این نوع، لک های سفید فقط در یک یا چند نقطه محدود از بدن ظاهر میشوند. معمولا در مراحل اولیه بیماری مشاهده میشود و ممکن است به مرور زمان پیشرفت کند.
ویژگیها:
- محدود به یک ناحیه خاص از بدن
- احتمال پیشرفت کمتر نسبت به انواع دیگر
ویتیلیگو غیر سگمنتال
این نوع پیسی پوست، شایعترین نوع است و معمولا به صورت متقارن روی بدن ظاهر میشود. لک های سفید ممکن است در دستها، پاها، صورت و سایر قسمتهای بدن دیده شوند.
ویژگیها:
- تقارن در توزیع لک ها
- پیشرفت تدریجی و گاهی سریع
ویتیلیگو سگمنتال
این نوع معمولا در یک سمت از بدن ظاهر میشود و اغلب در سنین پایینتر شروع میشود. ویتیلیگو سگمنتال معمولا پایدارتر است و پیشرفت کمتری دارد.
ویژگیها:
- محدود به یک سمت بدن
- پیشرفت سریع در مراحل اولیه و سپس توقف
علت بیماری ویتیلیگو یا پیسی
علت دقیق بیماری پوستی پیسی یا برص هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان میدهد که عوامل زیر میتوانند در بروز آن نقش داشته باشند:
- اختلالات سیستم ایمنی: سیستم ایمنی ممکن است به اشتباه سلولهای تولیدکننده رنگدانه را هدف قرار دهد.
- عوامل ژنتیکی: سابقه خانوادگی ویتیلیگو میتواند خطر ابتلا را افزایش دهد.
- عوامل محیطی: تماس با مواد شیمیایی خاص، آفتاب سوختگی شدید یا استرس میتوانند محرک بیماری باشند.
- اختلالات عصبی: برخی مطالعات نشان دادهاند که استرس و عوامل عصبی ممکن است در بروز ویتیلیگو نقش داشته باشند.
علائم ویتیلیگو یا بیماری پوستی پیسی
علائم بیماری ویتیلیگو یا پیسی به طور کلی شامل موارد زیر است. البته این علائم دیگر مانند سابق ترسناک نیست و با پیشرفتهای علمی، خداحافظی با ویتیلیگو دیگر دور از دسترس نیست.
- لک های سفید روی پوست: بیماری پوستی ویتیلیگو باعث از دست رفتن رنگدانههای پوست میشود.
- تغییر رنگ مو: موهای سر، ابرو یا ریش ممکن است سفید شوند.
- از بین رفتن رنگ مخاط: در برخی موارد، مخاط داخل دهان یا بینی نیز ممکن است رنگ خود را از دست بدهد.
- عدم وجود خارش یا درد: این بیماری معمولا بدون خارش یا درد است، اما ممکن است در موارد نادر احساس ناراحتی وجود داشته باشد.
ویتیلیگو چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص ویتیلیگو معمولا با بررسی علائم ظاهری و سابقه پزشکی بیمار انجام میشود. عکس ویتیلیگو نشان دهنده تغییرات رنگدانهای در پوست هستند. روشهای زیر میتوانند به تشخیص دقیقتر کمک کنند.
- برای تشخیص دقیق بیماری شبیه پیسی، مراجعه به پزشک ضروری است.
- بیماریهای شبیه پیسی شامل قارچ پوستی یا اگزما هستند که باید تشخیص داده شوند.
- معاینه بالینی: پزشک با بررسی لک های سفید و توزیع آنها بیماری را تشخیص میدهد.
- لامپ وود: این ابزار نوری به پزشک کمک میکند تا تغییرات رنگ پوست را بهتر مشاهده کند.
- آزمایش خون: برای بررسی اختلالات سیستم ایمنی یا بیماریهای مرتبط مانند تیروئید.
- نمونه برداری از پوست: در موارد نادر، نمونه برداری از پوست برای تأیید تشخیص انجام میشود.
عوارض بیماری ویتیلیگو
اگرچه ویتیلیگو یک بیماری خطرناک نیست، اما میتواند عوارض روانی و اجتماعی برای فرد به وجود آورد و عوارض زیر را به همراه داشته باشد:
- آفتاب سوختگی: پوست بدون رنگدانه حساسیت بیشتری به نور خورشید دارد.
- مشکلات بینایی: در موارد نادر، ویتیلیگو میتواند بر رنگدانههای چشم تأثیر بگذارد.
- کاهش اعتماد به نفس: ظاهر لک های سفید ممکن است باعث کاهش اعتماد به نفس و اضطراب شود.
- بیماریهای خودایمنی مرتبط: افراد مبتلا به ویتیلیگو ممکن است بیشتر در معرض بیماریهای خودایمنی مانند تیروئیدیت باشند
اثرات روانی
ویتیلیگو علاوه بر تأثیرات فیزیکی، میتواند اثرات روانی عمیقی نیز داشته باشد. برخی از این اثرات عبارتند از:
- اضطراب و افسردگی: تغییر ظاهر میتواند باعث احساس اضطراب یا افسردگی در فرد شود.
- مشکلات اجتماعی: افراد مبتلا ممکن است به دلیل نگاههای دیگران احساس ناراحتی کنند.
- کاهش کیفیت زندگی: نگرانیهای مرتبط با ظاهر و درمان ممکن است بر کیفیت زندگی تأثیر بگذارد.
- مدیریت اثرات روانی ویتیلیگو نیازمند حمایت اجتماعی، مشاوره روانشناسی و درک بهتر از بیماری است.
بیماری پوستی ویتیلیگو و درمان آن
درمان پیسی به هدف بازگرداندن رنگدانهها یا کاهش ظاهر لک های سفید انجام میشود. روش های درمانی ویتیلیگو در انواع مختلفی وجود دارد که بسته به شدت و نوع آن انتخاب میشوند.
خبر خوش برای مبتلایان به بیماری ویتیلیگو این است که روشهای جدید درمانی بسیاری برای درمان پیسی پوست معرفی شده است و در ادامه میخواهیم به این روشها بپردازیم.
استفاده از ضد آفتاب
ضد آفتاب یکی از ضروریترین ابزارها برای مدیریت و درمان ویتیلیگو است. این محصولات از پوست در برابر اشعههای مضر خورشید محافظت کرده و از آفتاب سوختگی در نواحی فاقد ملانین جلوگیری میکنند. همچنین استفاده از ضد آفتاب باعث کاهش تضاد رنگی بین نواحی مبتلا و غیرمبتلا میشود.
- محافظت از پوست در برابر آفتاب سوختگی.
- کاهش تفاوت رنگ بین نواحی سفید و پوست طبیعی.
- جلوگیری از تحریک بیشتر لک های ویتیلیگو.
فتوتراپی با نور UVB
فتوتراپی با نور فرابنفش UVB یک روش مؤثر برای تحریک تولید ملانین در پوست و درمان پیسی پوست است. این روش به ویژه برای بیمارانی که نواحی گستردهای از پوست آنها تحت تأثیر قرار گرفته است، مناسب است. درمان به صورت جلسات منظم انجام میشود و باید تحت نظر پزشک متخصص باشد.
- استفاده از اشعه UVB برای تحریک تولید ملانین.
- نیاز به جلسات متعدد تحت نظر پزشک.
- مناسب برای لک های کوچک تا متوسط.
فتوتراپی با نور UVA
این روش شامل استفاده از نور UVA همراه با داروهای حساسکننده به نور مانند پسورالن است. فتوتراپی UVA به بازسازی رنگ پوست کمک میکند، اما ممکن است عوارضی مانند حساسیت پوستی یا ناراحتی ایجاد کند. این روش نیز باید تحت نظارت دقیق پزشک انجام شود.
- ترکیب اشعه UVA با داروی پسورالن.
- کمک به بازگرداندن رنگدانهها در پوست.
- نیاز به درمان طولانی مدت و کنترل شده.
استتار پوست
استتار پوست با استفاده از محصولات آرایشی مانند کرمهای پوشاننده یا اسپریهای رنگی، به افراد مبتلا کمک میکند تا ظاهر پوست خود را یکنواخت کنند. این روش به ویژه برای مواقعی که نیاز به پوشش موقت وجود دارد، مؤثر است و میتواند اعتماد به نفس بیماران را افزایش دهد.
- استفاده از کرمهای آرایشی مخصوص برای پوشاندن لک ها.
- مناسب برای بهبود اعتماد به نفس در موقعیتهای اجتماعی.
- یک روش موقتی اما مؤثر.
کورتیکواستروئیدهای موضعی
کورتیکواستروئیدهای موضعی مانند بتامتازون برای کاهش التهاب و تحریک تولید ملانین در نواحی مبتلا استفاده میشوند. این داروها معمولا برای موارد خفیف تا متوسط پیسی تجویز میشوند و باید تحت نظر پزشک مصرف شوند تا از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری شود.
- کاهش التهاب و تحریک تولید رنگدانهها.
- مؤثر در مراحل اولیه بیماری.
- نیاز به استفاده تحت نظر پزشک.
کلسیپوترین (دوونکس)
کلسیپوترین، یک مشتق ویتامین D است که به تنظیم رشد سلولهای پوستی کمک میکند. این دارو در ترکیب با کورتیکواستروئیدها یا به تنهایی میتواند به بازگشت رنگدانهها در برخی بیماران کمک کند.
- نوعی ویتامین D مصنوعی.
- تحریک تولید ملانوسیتها در پوست.
- استفاده به صورت موضعی.
داروهای موثر بر سیستم ایمنی
داروهایی که سیستم ایمنی را تنظیم یا سرکوب میکنند، مانند تاکرولیموس یا پیمکرولیموس، میتوانند در درمان پیسی مؤثر باشند. این داروها با کاهش التهاب و جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به سلولهای ملانین ساز، به بازگشت رنگ پوست کمک میکنند.
- شامل تاکرولیموس و پیمکرولیموس.
- تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن.
- کاهش پیشرفت بیماری ویتیلیگو.
پیوندهای پوستی
پیوندهای پوستی یکی از روشهای جراحی است که برای بازگرداندن رنگ به پوست استفاده میشود. در این روش، پزشک قسمتهایی از پوست سالم بیمار را به نواحی بدون رنگدانه منتقل میکند. این روش معمولا برای نواحی کوچک و ثابت مناسب است.
- پیوند پوست سالم به نواحی فاقد رنگ دانه.
- مناسب برای نواحی کوچک و ثابت.
- نیاز به جراحی و دوره بهبودی دارد.
خالکوبی یا تتوی پزشکی
خالکوبی پزشکی یا میکرونیدلینگ رنگدانهها به پوست، به عنوان راه حلی برای بازسازی رنگ در نواحی کوچک استفاده میشود. این روش برای افرادی که به دنبال نتایج سریع و ظاهری طبیعی هستند، پیشنهاد میشود.
- تزریق رنگدانهها به پوست برای بازسازی رنگ.
- مناسب برای نواحی کوچک.
- نتایج سریع اما نیازمند دقت بالا در اجرا.
دپیگمانتاسیون
در مواردی که بیماری پیسی به طور گسترده پوست را درگیر کرده باشد، ممکن است دپیگمانتاسیون برای یکسان سازی رنگ پوست پیشنهاد شود. این روش شامل از بین بردن رنگ باقی مانده پوست برای هماهنگ کردن رنگ کلی بدن است.
- حذف رنگدانههای باقی مانده پوست برای هماهنگ سازی رنگ.
- مناسب برای ویتیلیگوی گسترده.
- ممکن است پوست را به نور حساستر کند.
روکسولیتینیب (Opzelura)
خبر خوش برای مبتلایان به بیماری ویتیلیگو این است که روکسولیتینیب یک کرم دارویی جدید است که در درمان ویتیلیگو استفاده میشود. این دارو با کاهش التهاب و تحریک تولید ملانین، به بازگشت رنگ پوست کمک میکند.
- برای تحریک تولید ملانین.
- کاهش التهاب و بازگشت تدریجی رنگ پوست.
- مناسب برای درمان نواحی کوچک و متوسط.
لیزر درمانی
لیزر درمانی با استفاده از نور متمرکز، تولید ملانین را تحریک میکند و به بازسازی رنگ پوست کمک میکند. این روش معمولا برای نواحی کوچک مؤثر است و نیاز به جلسات مکرر دارد.
- استفاده از نور متمرکز برای تحریک تولید ملانین.
- مؤثر برای نواحی کوچک.
- نیاز به جلسات مکرر و هزینهبر.
سلول درمانی ویتیلیگو
سلول درمانی شامل انتقال سلولهای تولیدکننده ملانین به نواحی آسیب دیده پوست است. این روش جدید و پیشرفته در حال بررسی و توسعه است و میتواند درمان مدرن پیسی پوست باشد.
- انتقال سلولهای تولیدکننده ملانین به پوست آسیب دیده.
- روش پیشرفته و در حال توسعه.
- نتایج امیدوارکننده در برخی مطالعات.
آمپول درمان ویتیلیگو
استفاده از آمپولهای حاوی ترکیبات دارویی خاص میتواند به کاهش علائم و بازگشت رنگ پوست کمک کند. این آمپولها معمولا به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع استفاده میشوند. تحقیقاتی برای واکسن جدید ویتیلیگو انجام شده است که میتواند به کنترل بهتر بیماری کمک کند.
- تزریق ترکیبات دارویی برای کاهش علائم و بازگشت رنگ.
- معمولا بخشی از یک برنامه درمانی جامع.
- واکسن جدیدی برای ویتیلیگو در دست بررسی است و نیازمند نظارت پزشکی دقیق است.
درمان ویتیلیگو با قطره چشم
برخی تحقیقات نشان دادهاند که قطرههای چشمی حاوی ترکیبات خاص میتوانند در تحریک رنگدانه سازی پوست مؤثر باشند. این روش هنوز در مراحل آزمایشی است و به بررسیهای بیشتری نیاز دارد.
- استفاده از قطرههای حاوی ترکیبات خاص برای تحریک رنگدانه سازی.
- روش آزمایشی و نیازمند تحقیقات بیشتر.
- احتمال کاربرد در آینده برای بیماران.
پماد بتامتازون برای درمان پیسی
بتامتازون یک کرم کورتیکواستروئیدی است که برای کاهش التهاب و تحریک رنگ دانه سازی پوست استفاده میشود. این پماد به طور معمول برای موارد خفیف تا متوسط برص توصیه میشود.
- کرم کورتیکواستروئیدی برای کاهش التهاب.
- تحریک رنگدانهسازی در موارد خفیف تا متوسط.
- مناسب برای استفاده کوتاه مدت تحت نظر پزشک.
بیماری پیسی در کودکان
بیماری پوستی پیسی میتواند در کودکان نیز ظاهر شود و اغلب با لک های سفید روی پوست مشخص میشود. درمان زودهنگام و حمایت روانی از کودک میتواند به مدیریت بهتر بیماری کمک کند.
- تشخیص زودهنگام: بیماری معمولا با لک های سفید روی پوست کودک تشخیص داده میشود.
- درمانهای غیرتهاجمی: روشهایی مانند استفاده از کرمهای کورتیکواستروئیدی و ضد آفتاب مناسب هستند.
- حمایت روانی: تقویت اعتماد به نفس کودک از طریق حمایت خانواده ضروری است.
- رژیم غذایی مناسب: مصرف غذاهای سالم به بهبود وضعیت کلی کودک کمک میکند.
برای درمان پیسی چه بخوریم
رژیم غذایی مناسب میتواند در مدیریت این بیماری مؤثر باشد. مصرف مواد غذایی سالم به تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب کمک میکند. هرچند رژیم غذایی نمیتواند به تنهایی بیماری را درمان کند، اما در ترکیب با سایر روشهای درمانی میتواند مؤثر باشد.
- غذاهای غنی از آنتی اکسیدانها: مصرف میوهها و سبزیجاتی مانند پرتقال، توت فرنگی، هویج و اسفناج میتواند به کاهش استرس اکسیداتیو در بدن کمک کند.
- منابع غنی از ویتامین D: این ویتامین برای تقویت سیستم ایمنی و سلامت پوست بسیار مهم است. ماهیهای چرب، زرده تخم مرغ و لبنیات غنی شده از منابع خوب ویتامین D هستند.
- غذاهای حاوی روی و مس: روی و مس نقش مهمی در تولید ملانین دارند. مصرف آجیل، دانهها، گوشت قرمز و غذاهای دریایی توصیه میشود.
- پرهیز از غذاهای التهابزا: بهتر است از غذاهای فرآوری شده، سرخکردنیها و مواد حاوی قند زیاد پرهیز کنید، زیرا ممکن است التهاب را در بدن افزایش دهند.
- هیدراته ماندن: نوشیدن مقدار کافی آب برای سلامت پوست و دفع سموم از بدن ضروری است.
سوالات متداول درباره بیماری ویتیلیگو یا پیسی
ویتیلیگو یا پیسی یک بیماری پوستی است که با از دست دادن رنگدانههای پوست همراه است. این بیماری ممکن است سوالات زیادی برای بیماران و خانوادههای آنها ایجاد کند. در ادامه به برخی از سوالات متداول پاسخ داده شده است:
آیا بیماری پیسی خطرناک است
بیماری پیسی خطرناک نیست و زندگی فرد را تهدید نمیکند. اما ممکن است اثرات روانی و اجتماعی به دلیل ظاهر پوست ایجاد کند که نیاز به حمایت دارد.
بیماری پیسی درمان دارد
درمانهایی برای کنترل و کاهش علائم پیسی وجود دارد، اما ممکن است درمان کامل و بازگشت رنگ پوست برای همه بیماران امکانپذیر نباشد.
درمان قطعی ویتیلیگو یا پیسی چیست؟
در حال حاضر درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد. با این حال، روشهایی مانند فتوتراپی، داروهای موضعی و جراحی میتوانند به بهبود ظاهر پوست کمک کنند. همین طور دانشمندان در تلاش کشف داروی ویتیلیگو هستند و این میتواند خبر خوش برای مبتلایان به بیماری ویتیلیگو یا برص باشد.
آیا ویتیلیگو یک بیماری ژنتیکی است؟
این میتواند به دلایل ژنتیکی رخ دهد. اگرچه ارثی بودن آن قطعی نیست، اما داشتن سابقه خانوادگی ممکن است احتمال ابتلا را افزایش دهد.
بیماری پیسی واگیردار است؟
خیر، پیسی یک بیماری غیرواگیر است و از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود. این بیماری ناشی از عوامل داخلی بدن است.
آیا هر لکه سفیدی پیسی است
خیر، لکههای سفید روی پوست ممکن است ناشی از بیماری های شبیه پیسی مانند قارچ پوستی، اگزما یا کمبود ویتامین باشد. برای تشخیص دقیق باید به پزشک مراجعه کرد.
کمبود چه ویتامینی باعث پیسی می شود
کمبود ویتامین D ممکن است با پیسی مرتبط باشد. همچنین کمبود مواد معدنی مانند روی و مس نیز میتواند در پیشرفت بیماری نقش داشته باشد.
