می‌توان گفت که دوران بارداری و حاملگی، یکی از حساس‌ترین دورانی است که زنان در زندگی خود آن را پشت سر می‌گذارند. دوران نگهداری و رشد کودک در رحم و بعد از آن زایمان و دوران شیردهی با عوارضی همراه است که بر سلامتی مادر تاثیر مستقیم می‌گذارد. یکی از این عارضه‌ها ریزش مو است. ریزش مو در دوران بارداری یا ریزش مو بعد از زایمان و دوران شیردهی یا ریزش موی هورمونی، در صورت ناآشنا نبودن با آن می‌تواند برای مادر بسیار ناراحت کننده باشد.
ما در این مقاله قصد داریم در مورد این موضوع به طور کامل صحبت کنیم و پرسش‌های مادران در این مورد پاسخ بدهیم. دلیل ریزش مو در بارداری چیست، راه درمان ریزش مو بعد از زایمان و آیا ریزش موی هورمونی بازگشت پذیر است؟ با ما تا انتهای این مقاله همراه باشد.
دلیل و علت ریزش مو در بارداری چیست؟
ریزش مو در دوران بارداری را می‌توان به عوامل مختلفی نسبت داد:
- تغییرات هورمونی: بارداری منجر به تغییرات هورمونی قابل توجهی از جمله افزایش سطح استروژن می‌شود. در حالی که برخی از زنان به دلیل این تغییرات هورمونی، کاهش ریزش مو را تجربه می‌کنند، برخی دیگر ممکن است با تلوژن افلوویوم مواجه شوند، وضعیتی که در آن موهای بیشتری وارد فاز استراحت شده و متعاقبا می‌ریزند. این اثر معمولا موقتی است و پس از زایمان برطرف می‌شود.
- استرس و شوک: استرس در دوران بارداری به خصوص در سه ماه اول می‌تواند به نازک شدن موها کمک کند. اختلال در چرخه رشد مو ناشی از استرس، ممکن است منجر به افزایش ریزش مو شود. یکی از مهم‌ترین عوامل ریزش مو در بارداری، استرس است و مقابله با آن به صورت محسوس باعث درمان ریزش مو در این دوران می‌شود.
- شرایط بهداشتی: نبود شرایط بهداشتی یکی از عوامل ریزش مو در بارداری است.
- اختلالات تیروئید: مشکلات تیروئید (پرکاری تیروئید یا کم کاری تیروئید) می‌تواند بر سلامت مو تأثیر بگذارد. تیروئیدیت پس از زایمان نیز ممکن است منجر به ریزش مو شود.
- کم خونی ناشی از فقر آهن: زنان باردار مستعد کم خونی فقر آهن هستند که می‌تواند باعث نازک شدن موها شود. زنان باردار حتما باید از یک برنامه غذایی مناسب در این دوران بهره‌مند باشند تا بتوانند ویتامین‌ها و مواد مغذی لازم بدن را تامین کنند.
ریزش مو در اوایل بارداری (سه ماه اول)
ریزش مو در اوایل بارداری، به ویژه در سه ماه اول، می‌تواند باعث نگرانی شود. دلایل این ریزش عبارت است از:
تغییرات هورمونی: در دوران بارداری، تغییرات هورمونی برای حمایت از کودک در حال رشد رخ می‌دهد. افزایش سطح استروژن می‌تواند فولیکول‌های مو را تحریک کند و در نتیجه برای برخی از خانم‌ها منجر موهای درخشان‌تر و قوی‌تر شو و با این حال، دیگران ممکن است تلوژن افلوویوم را تجربه کنند. جایی که موهای بیشتری وارد فاز استراحت شده و در نتیجه می‌ریزند. این وضعیت معمولا موقتی است و در عرض شش ماه بهبود می‌یابد.
تلوژن افلوویوم چیست؟
تلوژن افلوویوم یک نوع رایج ریزش مو است که افراد پس از تجربه استرس شدید یا تغییرات فیزیولوژیک در بدن‌شان ممکن است آن را تجربه کنند. علائمی مانند نازک شدن موها، معمولا در اطراف بالای سر نتیجه تلوژن فلوویوم است. درمان‌هایی برای این عارضه وجود دارد، اما موها در عرض سه تا شش ماه بدون درمان خاصی شروع به رشد می‌کنند.
تلوژن افلوویوم باعث می‌شود موها از مرحله رشد وارد مرحله استراحت شوند. اکثر افرادی که سالم هستند روزانه 100 تار مو از دست می‌دهند. اگر تلوژن افلوویوم داشته باشید، ممکن است روزانه 300 تار مو از دست بدهید. برای آشنایی کامل با مراحل استراحت، رشد و چرخه مو مقاله علت ریزش مو چیست؟ 3 مرحله درمان ریزش مو را مطالعه کنید.
ریزش مو بعد از زایمان
ریزش مو پس از زایمان نیز همانند ریزش مو در بارداری برای بسیاری از مادران می‌تواند موضوع نگران کننده‌ای باشد. موها معمولا حدود سه ماه پس از زایمان شروع به ریزش می‌کنند. بعد از تولد، مو ثابت است و پس از آن تلوژن افلوویوم حدود سه تا چهار ماه پس از زایمان شروع می‌شود.
متأسفانه، این دوران علاوه بر ریزش مو، اغلب با خواب ضعیف و خستگی کلی ناشی از تولد نوزاد همراه است. این مسئله می‌تواند ریزش مو را تشدید کند و استرس، یکی از مهم‌ترین عوامل از بین رفتن فولیکول مو، باعث آسیب بیشتر به موها و منجر به ریزش آن شود.
بهترین درمان و راه حل در این مدت حفظ کردن آرامش، استراحت و مراقبت‌های اولیه است. مهم‌ترین نکته‌ای که در این دوران مادران باید به آن اهمیت بدهند این است که ریزش مو بعد از زایمان منجر به طاسی و کچلی نخواهد شد و تقریبا یک سال طول می‌کشد تا همه موها دوباره رشد کنند. اگر این دوران همراه با تغذیه و مراقبت‌های مناسب باشد باعث رشد موهای پر پشت و درخشان‌تر خواهد شد.
ریزش مو در شیردهی تا کی ادامه دارد
به غیر از نوسانات هورمونی که مادران بعد از زایمان آن را تجربه می‌کنند، هنوز سؤالاتی وجود دارد که چرا ریزش مو اتفاق می‌افتد. تلوژن افلوویوم پس از زایمان هنوز می‌تواند مورد مطالعات بسیار قرار بگیرد، اما در حال حاضر اطلاعات کمی در این باره وجود دارد. به هرحال تغذیه نوزاد از شیر مادر عاملی بسیار مهم برای ریزش مو است.
شیردهی ممکن است برای بدن بعضی از مادران بسیار خطرناک باشد، به این دلیل که تمام مواد مغذی از بدن مادر به شیر وارد می‌شود و نوزاد از آن تغذیه می‌کند. ریزش مو در شیردهی ناشی از بهم خوردن تعادل هورمونی و تغذیه‌ای در مادر است. مادران باید در این دوره برای جلوگیری از ریزش مو از یک برنامه غذایی زیر نظر یک متخصص تغذیه پیروی کنند.
از کجا بفهمیم ریزش مو هورمونی است
همانند ریزش مو در بارداری، ریزش موی هورمونی از طریق الگوها و ویژگی‌های خاص، خود را نشان می‌دهد. الگوها معمولا به این شکل است که مو در سرتاسر پوست سر نازک می‌شود. خط جدایی به دلیل ریزش مو بازتر به نظر می‌رسد. در برخی موارد خط مو در شقیقه‌ها عقب می‌نشیند. بعضی از عوامل ریزش موی هورمونی عبارت است از:
- Telogen Effluvium: تلوژن افلیوویوم یک نوع ریزش مو هورمونی است که موهای بیشتری از حد معمول وارد فاز استراحت (تلوژن) می‌شوند. این مورد معمولا به دنبال یک تغییر هورمونی قابل توجه مانند بارداری یا زایمان رخ می‌دهد. تلوژن افلوویوم منجر به نازک شدن مو و ریزش پراکنده مو می‌شود نه منجر به طاسی و کچلی.
- ریزش مو پس از زایمان: پس از زایمان، سطح استروژن به شدت کاهش می‌یابد. این تغییر هورمونی باعث ریزش بیش از حد مو می‌شود که حدود سه ماه پس از زایمان به اوج خود می‌رسد. ریزش مو موقتی است و در عرض شش ماه برطرف می‌شود.
- آلوپسی آندروژنتیک (طاسی با الگوی زنانه): عدم تعادل هورمونی، و عوامل ژنتیکی که ممکن است زنان آن را از والدین خود به ارث ببرند، عامل‌های طاسی با الگوی زنانه است. آلوپسی آندروژنتیک با تلوژن افلیوویوم اشتباه گرفته می‌شود، شما می‌توانید این تفاوت را در عکس های ریزش مو هورمونی متوجه شوید. درک تفاوت این دو حائز اهمیت است، چون درمان متفاوتی دارند. طاسی زنانه معمولا در میانسالی اتفاق می‌افتد.
- اختلالات تیروئید: هم کم کاری هم پرکاری تیروئید می‌توانند روی رشد مو تأثیر بگذارند و حتی می‌توانند یکی از عامل‌های مهم ریزش مو هرمونی باشند. ریزش موی مرتبط با تیروئید اغلب به صورت پراکنده روی سر رخ می‌دهد.
آیا ریزش موی هورمونی برگشت پذیر است
ریزش مو به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است بلافاصله اتفاق نیفتد و ممکن است دو تا چهار ماه طول بکشد تا متوجه نازک شدن موهای خود شوید. این وضعیت معمولا بیش از شش ماه طول نمی‌کشد و منجر به ریزش موی دائمی نمی‌شود.
ریزش مو در دوران بارداری مسئله‌ای طبیعی است و رشد مو با گذشت زمان یا با درمان علت‌های زمینه‌ای از سر گرفته می‌شود. اگر به عکس ریزش موی هورمونی به شکل قبل و بعد در زنان دقت کنید، متوجه بازیابی دوباره مو به صورت طبیعی خواهید شد.
ریزش مو بعد از بارداری حدود چهار ماه پس از زایمان به اوج خود می‌رسد. خبر خوب این است که شما به احتمال زیاد رشد طبیعی خود را در عرض 6-9 ماه تا تولد یک سالگی نوزاد خود به دست خواهید آورد. اگر ریزش موی شما ادامه پیدا کرد یا متوجه علائم دیگری شدید، باید به پزشک مراجعه کنید تا اگر عامل دیگری وجود دارد شناسایی و درمان شود.
بهترین درمان ریزش مو هورمونی در بارداری
- برای دستیابی به بهترین درمان ریزش موی هورمونی اول از هرچیز باید علت اصلی آن شناسایی شود و بعد به دنبال درمان مناسب آن بود. اما ریزش موی هورمونی در بارداری همان طور که اشاره شد، یک امر طبیعی است و خود به خود بعد از گذر از این دوره موها دوباره رشد می‌کنند و جایگزین می‌شوند. اما بهتر است سعی کنید در این مدت از مو سر خود مراقبت کنید.
- از شوینده‌هایی که منجر به التهاب پوست می‌شوند استفاده نکنید. دقت کنید شامپو شما فاقد موادی مانند سولفات‌ها، پارابن‌ها و سایر مواد شیمیایی خشن باشد. سایر شوینده‌ها می‌توانند باعث التهاب در پوست سر و منجر به ریزش موی بیش از حد شوند.
- از شامپوهای حاوی ویتامین و پروتئین استفاده کنید. به دنبال موادی مانند کراتین و کلاژن برای کمک به تقویت مو باشید. ویتامین های حاوی بیوتین، روی و آهن نیز می توانند به رشد مجدد مو کمک کنند. شامپو ضد ریزش مو سیستئین B6 سیسپرسا یکی از بهترین شامپو‌هایی است که حاوی ویتامین‌های مهم و عصاره‌های گیاهی است که برای ریزش مو در بارداری می‌تواند مانع ریزش مو شود و سلامتی مو را تامین کند.
- کافئین یکی دیگر از مواد عالی برای تحریک جریان خون است. این معمولا در مراقبت از پوست و مراقبت از مو به دلیل خواص آنتی اکسیدانی آن استفاده می‌شود.
ریزش مو در بارداری و جنسیت جنین
برخی از پژوهشگران می‌گویند بین جنسیت جنین در رحم مادر در دوران بارداری با ریزش مو، رابطه‌ای اثرگذار وجود دارد. اما در این باره شواهد علمی دقیقی در دسترس نیست و نمی‌توان با اطمینان این موضوع را تایید کرد. بعضی از مطالعات نشان می‌دهد که جنین دختر نسبت به پسر بیشتر منجر به ریزش مو مادر در زمان بارداری می‌شود.
ریزش مو در بارداری پسر، طبق تجربیات جمع آوری شده نشان داده که نسبت به ریزش مو در بارداری دختر کمتر بوده است. اما با این حال هرچند ریزش مو در دوران بارداری لزوما با جنسیت جنین ارتباط ندارد، اما باید مراقبت‌های اساسی در حفظ سلامتی مادر و جنین در این دوران انجام و حفظ شود.
محدودیت های درمان ریزش مو در بارداری
بسیاری از درمان های ریزش مو در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند. به این دلیل که ممکن است خطرات احتمالی برای جنین در حال رشد داشته باشند. اشاره کردیم که ریزش مو در بارداری امری طبیعی است. مادر به دلیل از دست دادن مواد مغذی بدن، ویتامین‌ها و پروتئین‌های لازم برای رشد جنین ممکن است درگیر ریزش مو شود.
استرس هم یکی دیگر از عوامل بسیار مهم در ریزش مو بارداری است که منجر به تلوژن افلوویوم می‌شود. ممکن است بعضی قرص‌ها برای کنترل استرس یا درمان ریزش مو تجویز شود که طبعا عوارضی خواهند داشت.
- ماینوکسیدیل (روگین): اگرچه برای برخی موثر است، اما در دوران بارداری بی‌خطر دانسته نمی‌شود.
- فیناستراید: این دارو در دوران بارداری اکیدا منع مصرف دارد.
- درمان های طبیعی: در حالی که برخی از داروهای طبیعی ممکن است کمک کنند، اما ممکن است عوارض ناشناخته‌ای بر جنین و سلامتی مادر داشته باشند که بهتر است از آن‌ها دوری کرد.
نکته: همیشه قبل از استفاده از هرگونه درمان ریزش مو در دوران بارداری با یک پزشک مشورت کنید.
راه های درمان ریزش مو در بارداری
اگر از ریزش مو خود در دوران بارداری دلسرد شدید، باید بدانید که این ریزش کاملا موقتی است. به گفته پزشکان اکثر ریزش‌ها حدود سه ماه پس از شروع برطرف می‌شوند. به یاد داشته باشید، ریزش مو پس از زایمان به این دلیل رخ می‌دهد که شما به تازگی نوزادی به دنیا آورده‌اید.
ریزش مو پس از زایمان برای هر مادری به درجه‌های مختلف اتفاق می‌افتد. از آن جایی که این ریزش ربطی به سلامت مو یا ساقه موی شما ندارد، پس از شروع آن نمی‌توان آن را متوقف کرد، اما همان طور که در بخش‌های مختلف مقاله اشاره شد، مادر می‌تواند با دنبال کردن یک برنامه غذایی مناسب، دوری از شوینده‌های شیمیایی و استفاده از شوینده‌های پروتئینی، از سلامت موهای خود اطمینان حاصل کند و زمان بازیابی را تسریع ببخشد.
قرص ضد ریزش مو در بارداری
قرص های زیادی برای ریزش مو وجود دارد، اما همه آن‌ها برای زنان باردار بی‌خطر نیستند. برخی از رایج‌ترین قرص‌های ریزش مو عبارت است از:
- فیناستراید (پروپشیا): این دارو برای درمان طاسی در مردان و زنان تجویز می‌شود. برای زنان باردار یا زنانی که قصد بارداری دارند ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد.
- مینوکسیدیل (Rogaine): این دارو به صورت موضعی روی پوست سر برای درمان ریزش مو استفاده می‌شود. بهتر است این دارو با فاصله‌ای شیش تا نه ماه بعد از زایمان در صورت مشاهده نشدن رشد دوباره موها استفاده شود.
- اسپیرونولاکتون (آلداکتون): این دارو می‌تواند برای درمان طاسی با الگوی مردانه در زنان و همچنین سایر شرایطی مانند هیپرآلدوسترونیسم و سندرم تخمدان پلی کیستیک استفاده شود. با این حال، در دوران بارداری ممکن است خطراتی داشته باشد و ترجیحا نباید مصرف شود.
اگر باردار هستید و ریزش مو را تجربه می‌کنید، مهم است که با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی خود صحبت کنید. بدانید که برای استفاده هر دارویی، در زمان حساس بارداری، نیاز به مشورت پزشک دارید. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا تعیین کنید چه چیزی برای شما بی‌خطر و موثر است.
تقویت مو در بارداری
شما باید مواد مغذی و موثر بدن خود را جایگزین کنید. ویتامین‌ها مخصوصا ویتامین‌های گروه B برای سلامت موی شما بسیار اهمیت دارند. شامپوهای ویتامینه که دارای اسیدهای آمینه، ویتامین های B و عصاره‌های گیاهی هستند، بهترین انتخاب برای ترمیم چرخه رشد مو هستند.
اگر از شامپوهای خاصی استفاده نمی‌کنید یا ویتامین مصرف نمی‌کنید، به وسایل‌ی که برای موی خود استفاده می‌کنید اهمیت بدهید. برس مو نباید خیلی سفت و خشن باشد، چون منجر به التهاب پوست سر و افزایش ریزش مو می‌شود. برس‌های نرم پلاستیکی انتخاب مناسبی برای جایگزینی برس‌های فلزی هستند.
درمان ریزش مو هورمونی در زنان
زمانی که می‌خواهیم درباره درمان ریزش موی هورمونی صحبت کنیم، معمولا نام داروها و قرص‌هایی مانند ماینوکسیدیل یا فیناستراید به میان می‌آید. اما باید دقت کرد که درمان ریزش مو کاملا بستگی به علت آن دارد. ریزش مو هورمونی زنان می‌تواند عوامل متفاوتی مانند بارداری، یائسگی، بلوغ و سندرم تخمدان پلی کیستیک داشته باشد.
شما نمی‌توانید برای مثال داروهایی که در سلامت جسمانی طبیعی برای درمان استفاده می‌کنید، آن را برای زمان بارداری هم استفاده کنید. شما برای بهترین درمان ریزش موی هورمونی حتما باید به یک پزشک مراجعه کنید تا براساس وضعیت شما و علت ریزش مو، ترتیبات درمان را به شما معرفی کند.
قرص برای ریزش مو هورمونی
ریزش مو در دوران بارداری و بعد از آن ممکن است نیاز به درمان خاصی نداشته باشد. معمولا با گذشت زمان خود به خود برطرف می‌شود. پزشکان گاهی اوقات ماینوکسیدیل (روگین) را در صورتی که رشد مو به شکل قبلی بازنگردد تجویز می‌کنند، اما این دارو برای استفاده در دوران بارداری ممکن است خطراتی به همراه داشته باشد.
در مورد شرایطی مانند کم کاری تیروئید یا کم خونی فقر آهن، پزشک ممکن است داروهایی تجویز کند که باعث کمک به چرخه رشد مو شود، اما اکثر درمان های سایر بیماری‌ها مانند آلوپسی آندروژنیک نیز در دوران بارداری توصیه نمی‌شوند. ممکن است پزشک به جای استفاده از داروها، درمان های لیزری را برای تحریک رشد مو پیشنهاد دهد.
در مورد دوران شیردهی هم برخی از داروها و حتی کرم‌ها و شوینده‌ها ممکن است ایمن نباشند. بهترین منبع شما برای استفاده از قرص برای درمان ریزش موی هورمونی زنان، یک پزشک متخصص است. پزشک به شما کمک می‌کند مزایا و معایب گزینه‌های مختلف درمانی را بسنجید.
درمان خانگی ریزش مو در بارداری
- داشتن یک رژیم غذایی سالم و متعادل بهترین درمان خانگی و حتی بهترین درمان برای ریزش مو در بارداری است. باید روی دریافت کافی پروتئین، آهن و سایر مواد مغذی مهم تمرکز کنید. اگر از مکمل‌ها و قرص‌های ویتامینه استفاده می‌کنید، در صورت اطمینان با پزشک مشورت کنید.
- موهای خود را به شکل دم اسبی و سایر مدل‌های مو که ممکن است موهای شما را بکشد نبندید و از آن پیچاندن، کشیدن یا مالیدن موها به صورت خشن اجتناب کنید.
- موها را به آرامی بشویید و از یک شانه دندانه پهن استفاده کنید تا از کشیدن بیش از حد موها در هنگام گره زدن جلوگیری کند.
- استراحت دادن به موها بسیار امری مهم است. از رفتارهای خشن مانند استفاده از اتوهای داغ یا دستگاه‌های فر کننده مو اجتناب کنید.
- هنگام حالت دادن و شانه کردن موهای‌تان از ریشه موها شروع نکنید و سعی کنید انتهای مو و ساقه مو را به آرامی شانه کنید.
